De regering omarmt Rathenaus adviesrapport over eindberging radioactief afval

De vorige regering vroeg het Rathenau instituut om advies over de eindberging van het radioactief afval. Onlangs heeft staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en waterstaat – openbaar vervoer en milieu het adviesrapport in ontvangst genomen. Het rapport is getiteld: “Samen stappen maken”. Tevens heeft hij het met zijn brief van 4 september 2024 aan de Kamer toegestuurd met de mededeling, dat hij de aanbevelingen ter harte neemt. Hij schrijft, dat er op dit beleidsterrein veel werk te verzetten is, dat niet alles tegelijk kan en dat niet alles kan in deze kabinetsperiode. Met de kamerbrief maakt hij een start met het leggen van het fundament voor de realisatie van een eindberging van radioactief afval.

De vragen, die richtinggevend waren voor het advies van Rathenau zijn: “Hoe neem je beslissingen over een onderwerp, waarvoor de besluitvorming meerdere decennia in beslag neemt en waarbij uiteenlopende maatschappelijke en technologische onzekerheden spelen?” en “Welke kennis is daarvoor nodig en wie mag meepraten?” Deze vragen spelen tegen de achtergrond van het huidige beleid, dat bovengrondse opslag plaatsvindt van al het radioactief afval in Nederland gedurende een periode van honderd jaar. Dat houdt in, dat de regering rond het jaar 2100 zal moeten beslissen over een methode en een locatie voor de eindberging. Deze zou dan rond 2130 operationeel zijn.

Rathenau stelt in zijn rapport, dat wachten tot het jaar 2100 onverstandig en onwenselijk is. Daarom adviseert het om nu al te beginnen met een stapsgewijze aanpak waaraan alle belanghebbenden deelnemen. Het advies is in hoge mate procedureel van aard. Het instituut doet een viertal aanbevelingen:
1. leg nu een participatieve, stapsgewijze aanpak vast;
2. bepaal participatief welke beheeropties Nederland verder wil onderzoeken en ontwikkelen;
3. deel het besluitvormingsproces op in vijf fasen;
4. organiseer per stap besluitvorming, publieksparticipatie, kennis en financiën.
De in punt 3 genoemde vijf fasen hebben betrekking de voorzienbare activiteiten: 1) Opzetten van een beheerprogramma; 2) Ontwikkeling van de eindberging, inclusief acceptatie door omwonenden; 3) Bouw– en bedrijfsfase; 4) Sluitingsfase; 5) Post–sluitingsfase.
Wat de eindberging zelf betreft, adviseert Rathenau óf om in samenwerking met het buitenland een gezamenlijke eindberging te ontwikkelen, óf om een nationale oplossing na te streven.

De indruk, die het adviesrapport wekt, is dat het zoeken naar een oplossing voor de eindberging een nieuwe activiteit betreft. Dat is echter niet zo. Het ministerie van Economische Zaken heeft gedurende tientallen jaren daar onderzoek naar laten doen. Dat betreft onderzoekprogramma’s zoals ILONA, OPLA, CORA en OPERA ˚). De kamer is steeds geïnformeerd over de uitkomsten. Het is een omissie, dat het adviesrapport van Rathenau daarop niet voortborduurt en dat het ook niet ingaat op de adviezen en aanbevelingen van voorgaande adviescomités. Dat klemt te meer, omdat in 2023 Rathenau het rapport met de titel: “Een kwestie van tijd” publiceerde, dat een goed historisch overzicht van het radioactiefafvalonderzoek en –beleid geeft.

Nederland loopt niet voorop met de ontwikkeling van een eindberging voor het radioactief afval. Een aantal andere landen zijn daar al veel verder mee. Een aanbeveling om zoveel mogelijk gebruik te maken van de positieve buitenlandse ervaring ontbreekt, inclusief die voor het verwerven van de acceptatie van omwonenden van de toekomstige eindberging.

Meer informatie:
https://www.rathenau.nl/nl/klimaat/nu-samen-stappen-maken
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2024/09/04/kamerbrief-adviesrapport-rathenau-instituut-voor-het-besluitvormingsproces-over-het-langdurig-beheer-van-radioactief-afval
https://www.kernenergieinnederland.nl/files/20010221-cora.pdf
https://kernenergieinnederland.nl/files/19890615-ilona.pdf
https://www.rathenau.nl/nl/klimaat/een-kwestie-van-tijd

˚) ILONA: Integraal Landelijk Onderzoek Radioactief Afval
OPLA: geologische OPslag te LAnd
CORA: Commissie Opberging Radioactief Afval
OPERA: OnderzoekProgramma Eindberging Radioactief Afval

Terug naar het nieuwsoverzicht