OESO-rapport benoemt uitdagingen voor productie van medische radio-isotopen

NEA, dat onderdeel is van OESO, houdt de vinger aan de pols, wat de productie van medische radio-isotopen betreft. ’s Werelds meest gebruikte medische radio-isotoop is Tc-99m, ofwel de metastabiele toestand van Technetium-99. De medische onderzoeken met radio-isotopen gebeuren in 85% van de gevallen met Tc-99m.  Gemiddeld 80 000 mensen per dag krijgen een onderzoek met deze radio-isotoop.

De productie van Tc-99m vindt in een beperkt aantal grote onderzoekreactoren plaats, waaronder onze HFR in Petten. Door neutronenbestraling splijten Uranium-235 atoomkernen, die in trefplaten vlak naast de reactor zitten. Een van de kernsplijtingsproducten is het radioactieve Molybdeen-99, ofwel Mo-99, dat vervalt naar het radioactieve Tc-99m. De afscheiding van het Mo-99 uit de trefplaat gebeurt in een scheidingsinstallatie.

Voorraadvorming van Mo-99 is vanwege de korte halfwaardetijd niet mogelijk. Een continue productie van vers Mo-99 is nodig. In de periode 2009-2010 ontstond door uitval van onderzoekreactoren zo’n groot tekort aan Mo-99, dat dat ten koste ging van het aantal noodzakelijke onderzoeken bij patiënten. Sindsdien is NEA op dit gebied actief door productieschema’s van onderzoekreactoren op elkaar af te stemmen en door periodiek de productiecapaciteit te monitoren. Ongeveer 10 jaar geleden verscheen het eerste rapport van NEA op dit gebied.

In november 2019 is het tweede rapport van NEA met bevindingen en aanbevelingen verschenen, dat voor geïnteresseerden op internet beschikbaar is °). De belangrijkste bevinding is, dat de productiesituatie weliswaar is verbeterd, maar dat de inkomsten voor de eigenaars van de onderzoekreactoren nog steeds te laag zijn. De gemiddelde productiekosten bedragen $ 21 per patiënt. De reactor ontvangt slechts $ 12,50 per patiënt, zodat een prijsverhoging met 40% nodig is. Dit financieel tekort per patiënt is klein in vergelijking met de totale onderzoekkosten. Aanpassing zou daarom niet leiden tot forse verhoging van die kosten. Het rapport doet aanbevelingen voor regeringen over hoe dat tekort is weg te werken. Voorts waarschuwt NEA, dat alternatieve productietechnieken zonder onderzoekreactoren nog niet hebben laten zien dat ze economisch aantrekkelijk zijn. Ook een alternatieve productie zal een aanzienlijke investering in zowel geld als tijd vergen om haar marktrijp te maken. Tenslotte signaleert NEA, dat de huidige productiesituatie thans weliswaar redelijk stabiel is, maar dat het wegvallen van 35% van de productiecapaciteit opnieuw tot een tekort aan Tc-99m zou leiden.

°) Titel van NEA-rapport:
    The Supply of Medical Radioisotopes – An Economic Diagnosis and Possible solutions
    URL: https://www.oecd-nea.org/ndd/pubs/2019/medical-radioisotope-supply.pdf