Radioactieve platina-isotoop uit HFR maakt kankerbehandeling op maat mogelijk

Cisplatine is een van de veelgebruikte medicijnen voor chemotherapie. Het verhindert de celdeling van kankercellen, waardoor ze na verloop van tijd afsterven. Een platina-atoom maakt deel uit van het molecuul, dat de werkzame stof van Cisplatine vormt. Dat atoom is essentieel voor de werking. Een probleem bij de toepassing is de juiste dosering. De ene tumor bij de ene patiënt neemt Cisplatine beter op dan een andere. Een te lage dosering is ineffectief en een te hoge leidt tot onacceptabele bijwerkingen, waaronder nierfalen. Er bestond nog geen methode om de juiste precieze individuele dosering te bepalen.

Het is het FIELD-LAB in Petten gelukt een isotoop van platina te maken, die onder uitzending van een gammadeeltje naar stabiel platina vervalt. Het FIELD-LAB is het samenwerkingsverband onder leiding van NRG/PALLAS, waarvan onder andere Amsterdam UMC en NKI Antoni van Leeuwenhoek deel uitmaken. Door deze isotoop in het genoemde molecuul in te bouwen blijft de werking van het medicijn gewaarborgd. Die isotoop heet Platina-195 metastabiel (Pt-195m). Het medicijn met deze isotoop heet [195mPt]Cisplatine en kreeg de merknaam Cisspect. Feitelijk is het zowel diagnosticum, als chemotherapeutisch medicijn. De toepassing verkeert nog in de testfase. De productie van Cisspect moet nog opgestart en het is daarom nog niet in de handel. Na het inbrengen van Cisspect in de patiënt ziet een gammacamera de vrijgekomen gammadeeltjes. Daarmee is vast te stellen hoe goed de opname van Cisplatine door het kankerweefsel is. Dat maakt een behandeling op maat mogelijk. De toepassing bij de patiënt van Cisspect zal dus kortstondig en eenmalig zijn, waarna de gewone chemotherapie met Cisplatine met een aangepaste dosering plaatsvindt.

De eerste cohort bestond uit een vijftal longkankerpatiënten. Bij longkanker is er slechts een kans van ongeveer 10%, dat de behandeling met Cisplatine aanslaat. Het is niet duidelijk waarom dat percentage zo laag is en wat de opname van Cisplatine verhindert. Door met Cisspect de patiënten te selecteren, die baat hebben bij de behandeling met Cisplatine, is onnodig leed te voorkomen.

De productie van Pt-195m kan met een versneller of met een onderzoekreactor. Het FIELD-LAB heeft niet bekend gemaakt welke methode is gebruikt. Wel dat de Hoge Flux Reactor (HFR) is benut. Voor de productie met een kernreactor zijn er twee methoden. De eerste is de bestraling van stabiel Pt-195, dat voor 34% in natuurlijk platina voorkomt. Het stabiele Pt-195 vangt een neutron in en stoot het vervolgens ook weer uit. Dat heet een inelastische botsing van een neutron met een atoomkern. Daardoor is de atoomkern aangeslagen en is er Pt-195m gevormd. De tweede methode is de bestraling van stabiel Iridium-193 (Ir-193). Dat iridium gaat via tweemalige neutronenvangst over in Ir-195. Op zijn beurt transmuteert het Ir-195 via betaverval en met een halfwaardetijd van 2,5 uur met een kans van 56% in Pt-195 en van 44% in Pt-195m.

Meer informatie over het FIELD-LAB is vermeld in het KernVisie nieuwsbericht van 29 januari 2019, dat is getiteld: ”EU subsidieert versnelling ontwikkeling radiofarmaca in Petten”. U kunt het lezen door op de titel te klikken.

Meer informatie:
1) https://www.advancingnuclearmedicine.com/reference-cases/cisspect-using-radiolabeled-cisplatin-in-precision-medicine
2) https://www.amsterdamumc.org/en/research/institutes/cancer-center-amsterdam/news/cisspect-groundbreaking-research-collaboration-aims-to-revolutionize-precision-medicine.htm
3) https://www.advancingnuclearmedicine.com/field-lab/research/pt-195m-cisspect

Terug naar het nieuwsoverzicht