Recensie:

Boven de titel op de kaft van het boek staat waarom volgens Steven Pinker het boek A Bright Future gelezen moet worden: “Het belangrijkste boek over klimaatverandering sinds An Inconvenient Truth.” Blijft bij het boek van Al Gore voornamelijk het vooruitzicht van natuurrampen hangen, na het lezen van A Bright Future zie je ook hoe je een catastrofe kan voorkomen: snel en veel kerncentrales bouwen.

Een vaak gehoorde overtuiging is: hoe meer je weet over klimaatverandering, hoe banger je wordt. Hoe meer je weet van kernenergie, hoe minder eng het wordt. Denk vooral niet dat Kyoto en Parijs ervoor zorgen dat het allemaal wel mee gaat vallen. Volgens Goldstein en Qvist hebben de internationale verdragen niet alleen nauwelijks wat opgeleverd; sinds het Kyoto-protocol uit 1997 is de mondiale CO2-uitstoot met 50 procent gestegen. De orkanen, droogtes en ‘cold spells’ in de VS zijn kinderspel vergeleken met wat ons te wachten staat als we op dezelfde voet doorgaan en over het kantelpunt geraken waarop we met natuurrampen van catastrofale omvang te maken krijgen. Eén daarvan is de zeespiegelstijging die sneller zal gaan dan verwacht met stijgingen van 3 meter per eeuw. Een andere is de mogelijkheid van een veranderende circulatie van de golfstroom in de oceaan, die volgens de schrijvers het gevolg is van het smelten van het ijs op Groenland waardoor grote hoeveelheden zoet water in de oceaan stromen. Hierdoor zou zelfs weer een ijstijd in Noord-Amerika en Europa kunnen ontstaan. Waarom gebeurt er dan zo weinig? Het lijkt wel op de mythe van de kikker die in een pan water blijft zitten als water langzaam tot het kookpunt komt. Doe je een kikker direct in heet water, dan springt hij eruit. Zou er een meteoroïde op de aarde afstevenen, dan zouden alle landen participeren in een initiatief om het gevaar het hoofd te bieden. Maar klimaatverandering gaat traag, dus blijven we gewoon zitten waar we zitten en wachten tot een ander wat gaat doen.

100 MILJOEN MENSEN PER JAAR

Goldstein en Qvist leggen uit hoe schone energie heel snel fossiele brandstoffen kan vervangen met Zweden, Frankrijk en Ontario als voorbeeld. Van 1970 tot 1990 wist Zweden de CO2-emissies te halveren terwijl de economie met 50 procent groeide. Hoe anders verging het buurland Duitsland dat sinds 2011 na het ongeluk in Fukushima een andere afslag nam. Terwijl de Zweden een derde meer energie gebruiken per persoon, stoten de Duitsers twee keer zoveel CO2 uit per persoon. De reden hiervoor is helder. De oosterburen hadden verhoudingsgewijs al minder kernenergie en waterkrachtcentrales dan de Zweden. De Energiewende heeft ze na 2011 niet verder gebracht door kerncentrales te sluiten en kolencentrales voor basislast te laten zorgen. “Als Duitsland de renewables had ingezet om kolencentrales te sluiten had het CO2-plaatje er heel anders uitgezien”, aldus Goldstein en Qvist. Terwijl de rijke landen goede sier maken met renewables en energiebesparing, gaat de energiekraan in de arme landen juist open. “Elk jaar kunnen 100 miljoen mensen voor het eerst gebruik maken van energievoorzieningen.” 100 miljoen. In 2014 probeerde Greenpeace in India nog voor 400.000 dollar voor een dorp een micro-net op zonne-energie te maken, maar faalde volledig omdat het net niet aan de toenemende stroomvraag kon voldoen. Toen de dorpelingen in opstand kwamen en echte stroom eisten in plaats van nepstroom, werd het dorp op een centraal net aangesloten gevoed met kolenstroom. 100 procent renewables? Het gaat niet lukken. De mondiale stijging aan nieuwe renewables houdt de trend van mondiale energietoename niet bij. Het gevolg tot nu toe is ongeveer een verdubbeling van de steenkoolproductie van 1990 tot heden. Dat neemt niet weg dat renewables een belangrijk deel kunnen zijn van de energiemix, stellen de schrijvers: “Maar laten we ons richten op wat nodig is in de komende tien, twintig jaar om op een snelle manier de wereld te ontkolen en niet het waandenkbeeld aan te houden dat renewables de oplossing zijn.”

DENK ZWEEDS

Aan elke energiebron kleven nadelen. Vele ervan worden politiek uitgebuit. Ondanks jarenlange bangmakerij blijkt dat kernenergie de veiligste energiebron is. Volgens de OESO zijn er per TWy nucleair 0,01 dode te betreuren. Zonne-energie komt op de tweede plaats met 0,245 dode per TWy, gevolgd door windenergie: 1,78 dode per TWy op het land (D) en 8,5 dode per TWy op zee (VK). In gewone getallen: in vijftig jaar met 16.000 reactorjaren zijn er door het ongeval in Tsjernobyl naar

schatting 4.000 mensen omgekomen. Fukushima, nul. Aan het einde van het spectrum bevindt zich steenkool met honderdduizenden doden per jaar. Goldstein en Qvist: “Wat de wereld nodig heeft is een koolstofvrije bron van stroom die versneld tot grote schaal moet worden uitgebouwd en die voorziet in betrouwbare energie, de klok rond, onafhankelijk van de weerssituatie - alle zonder het totaal aan hectaren die we nu aan het genereren van energie wijden, te vergroten.” Wat wel een probleem is, zijn de kosten voor nieuwbouw in Europa en de VS. Zeker nu steenkool en aardgas goedkoop zijn en de prijzen voor wind- en zonne-energie nog steeds dalen, is het lastig om een business case voor de bouw van een nieuwe kerncentrale rond te krijgen. De oplossing ligt in het opzetten van internationale programma’s waarbij vol wordt ingezet op de derde generatie kerncentrales. De auteurs zien ook dat de stagnatie bij de bouw van Gen-III-reactoren de ontwikkeling van Gen-IV versnelt met een nadruk op Small Modular Reactoren en thoriumreactoren. De internationale politiek rond klimaatverandering is teveel geframed rond het verhaal van het verdelen van de lasten. “Wij gaan ervan uit dat de oplossing om een ramp te voorkomen duur zal zijn voor de huidige generatie en dat het een belangrijke rol van de internationale gemeenschap is om deze kosten te verdelen over alle soevereine landen.” Deze aanpak zorgt ervoor dat iedereen wereldwijd bijdraagt en de kosten niet naar een onbestemde toekomst worden geschoven. Zweden is een succesverhaal. Doen de Zweden het zo goed omdat ze kernenergie omarmen? Dat niet. Maar kernenergie draagt wel bij aan het succes. “Denk Zweeds. Voer het wereldwijd uit.”