Recensie:

We worden er bijna dagelijks mee geconfronteerd op radio, televisie en social media, de boodschap dat de wereld in brand staat en dat er snel iets moet worden gedaan aan de milieuvervuiling en de opwarming van de aarde. Inmiddels is bijna iedereen overtuigd van de urgentie en de noodzaak tot actie. Maar er is ook een andere kant aan het verhaal, minder bekend en minder populair maar daarom niet minder belangrijk. In zijn nieuwste boek Apocalypse Never laat Michael Shellenberger zien dat de paniek en het doemdenken ongegrond is en gaat hij dieper in op de opkomst en de gevolgen van het apocalyptische milieuactivisme. Een boek met een positieve boodschap dat stemt tot nadenken.

Het is een fascinerende vraag: Waarom promoten ‘groene’ activisten een beleid, dat niet alleen schadelijk is voor de mens, maar ook voor het milieu? In zijn boek laat Shellenberger zien, dat het alarmisme van radicale partijen meer kwaad dan goed doet en houdt hij een warm pleidooi voor ‘environmental humanism’, een milieubewustzijn dat wetenschappelijke feiten van fictie kan onderscheiden en die de positieve potentie van de mensheid ziet.

Het leven van een vijfentwintigjarige arme vrouw uit de Congo, Bernadette, loopt als een rode draad door het boek. Shellenberger gebruikt het voorbeeld van de vrouw om de lezer eraan te herinneren hoe dankbaar het is om te leven in welvarendheid, ook al nemen we het soms voor lief. Maar ook om empathie en solidariteit op te roepen met de minderbedeelden, terwijl tegelijkertijd de apocalyptische klimaat-claims in perspectief worden gezet. Claims die hij onjuist en ontmenselijkend noemt. “De mensheid is niet bezig om onnadenkend de natuur te vernietigen. Klimaatverandering, ontbossing, plastic afval, uitsterving van soorten zijn niet fundamenteel of het gevolg van hebzucht en overmoed, maar veeleer de neveneffecten van economische ontwikkeling, die zijn ontstaan door het humanistische verlangen om het leven van mensen te verbeteren.”

Shellenberger is zelf een bekende milieuactivist. In 2008 riep Time Magazine hem uit tot ‘Hero of the Environment’. Zijn Ted-talk Onze angst voor kernenergie schaadt het milieu (How fear of nuclear power is hurting the environment) met Nederlandse ondertiteling is meer dan anderhalf miljoen keer bekeken op de website van TED. Hij hielp de laatste onbeschermde redwoods, bossen met mammoetbomen, ter wereld te redden en hij was actief betrokken bij de voorloper van de Amerikaanse Green New Deal. Ook leidde hij een succesvolle actie van klimaatwetenschappers en activisten om kerncentrales in bedrijf te houden en zo een piek in de uitstoot te voorkomen. Eerder was hij co-auteur van het controversiële manifest The Death of Environmentalism: Global Warming Politics in a Post- Environmental World. Hierin stelt hij dat de milieubeweging niet kan omgaan met de klimaatproblematiek en dat die moet ‘sterven’ om plaats te maken voor een nieuwe politieke beweging.

Maar in 2019 kwamen er stemmen, die beweerden dat “miljarden mensen zullen sterven”. Die boodschap droeg bij aan de toenemende angst, ook onder adolescenten. Shellenberger besloot dat hij zich als levenslange milieuactivist, vooraanstaand energiedeskundige en vader van een tienerdochter, moest uitspreken om wetenschap en fictie van elkaar te scheiden. Het resultaat is Apocalypse Never. “Veel van wat mensen verteld wordt over het milieu, inclusief het klimaat, is fout, terwijl het juist zo belangrijk is, dat we het goed begrijpen. Ik besloot Apocalypse Never te schrijven, omdat ik genoeg had van de overdrijving, het alarmisme en het extremisme, die de vijand zijn van het positieve, het humanistische en rationele milieuactivisme”, stelt Shellenberger zelf in zijn boek.

Shellenberger hecht grote waarde aan feiten en wetenschap. Het boek bevat dan ook meer dan honderd pagina’s aan voetnoten, die refereren aan talrijke artikelen, rapporten en media. Daardoor zal de ene lezer het boek zien als gedegen onderbouwd, terwijl een ander het als voorbeeld van ‘cherry-picking’ ziet. Feit blijft dat Shellenberger niet over één nacht ijs is gegaan. Hij stelt, dat ondanks de decennialange aandacht van de nieuwsmedia velen nog steeds onwetend zijn over de basisfeiten over milieu en klimaat. De koolstofuitstoot bereikte zijn hoogtepunt en is in de meeste ontwikkelde landen al meer dan tien jaar aan het dalen. Doden door extreem weer, zelfs in arme landen, daalde 80 procent in de afgelopen vier decennia. En het risico van opwarming van de aarde tot zeer hoge temperaturen  wordt steeds onwaarschijnlijker dankzij de vertraagde bevolkingsgroei en het overvloedige aardgas. Hij verzet zich dan ook fel tegen organisaties zoals Extintion Rebellion die waarschuwen voor miljarden doden en het einde van de wereld. “Het IPCC-rapport bevat geen enkel apocalyptisch toekomstscenario”, benadrukt de auteur.
Opvallend genoeg zijn de mensen, die het meest verontrust zijn over de problemen, ook diegenen, die geneigd zijn om zich te verzetten tegen de voor de hand liggende oplossingen.
Wat zit er nu echt achter de opkomst van apocalyptisch milieubewustzijn? Er zijn enorme financiële belangen. Er is een verlangen naar status en macht, maar er lijkt ook een bijna religieuze benadering van het klimaatprobleem te ontstaan. Deze spirituele impuls hoeft niet negatief te zijn, maar in het alleen prediken van angst en schuld ziet Shellenberger geen oplossing.

Apocalypse Never is een zeer evenwichtig boek, dat op een heldere en meeslepende manier een groot aantal milieuvraagstukken behandelt. Het laat de zwaktes zien van veronderstellingen van wetenschappers, de eenzijdige focus en verdraaiing van feiten door milieuorganisaties en de door financiële belangen ingegeven vooroordelen. De conclusies worden ondersteund door voorbeelden, overtuigende argumenten, feiten en brondocumentatie. Een must-read voor iedereen, die is begaan met de aarde, de natuur en de mensen.