Recensie:

Er is niets moeilijkers dan mensen van gedachten te laten veranderen. Zeker wanneer het gaat om emotionele zaken waar elementen van angst, boosheid en verdriet bij zijn betrokken. Dat gegeven alleen al maakt het boekje Het gevaar van angst, hypochonderen in Fukushima van Tinkebell een bijzonder document.

Ze begint haar verhaal met een fragment van een brief aan haar geliefde F.: “Ik heb je al heel veel geschreven. Te veel, want ik weet dat je mijn laatste brieven ongeopend in een doos hebt opgeborgen. Maar ik moet je iets vertellen. Ik ben van gedachten veranderd.” In de bladzijden die volgen schrijft ze beurtelings over haar bevindingen tijdens haar verblijven in Japan en openhartige fragmenten van brieven aan dezelfde F. En langzaam wordt duidelijk hoe haar visie op kernenergie en straling verandert wanneer ze er meer over te weten komt.

Na de kernramp werd Fukushima talloze keren bezocht door journalisten. Veel van deze journalistieke producties werden gemaakt volgens de ‘hit and run’ techniek waarbij ze maar kort in de ontruimde zones waren uit angst voor de straling. Het Groene Kruis echter organiseert een studiereis voor leken en experts van een week. Wanneer de kunstenares Tinkebell in 2015 wordt uitgenodigd om mee te gaan, is ze in eerste instantie verbaasd. Weten ze bij het Groene Kruis dan niet dat ze niets weet van kernenergie en dat ze een kunstenaar is waar alleen maar trammelant van komt als ze zich ergens mee gaat bemoeien? Maar het Groene Kruis wil juist graag trammelant en dus vertrekt Tinkebell voor een studietour rondom het rampgebied van Fukushima. Ze keert nog drie keer terug naar het gebied. De tweede keer wederom met het Groene Kruis, de derde keer samen met een goede vriend voor drie weken en de vierde reis in de zomer van 2018.

Tinkebell wil Fukushima en de mensen observeren waarbij ze zich niet wil laten beïnvloeden door enige voorkennis. Kan het eigenlijk wel? Onbevangen en onbevooroordeeld afreizen naar Fukushima waar na de kernramp al zo ontzettend veel is geschreven en gefilmd? Misschien juist omdat ze geen expert of journalist is, lukt het haar om onbevangen verslag te doen vanuit de gedecontamineerde zones. Met de nodige zelfspot en, voor een groot gedeelte van de tijd, zonder geigerteller, dwaalt ze door de verlaten dorpen met leegstaande en vervallen huizen. Maar ze interviewt ook de mensen die zijn geëvacueerd en in sommige gevallen weer terug zijn gekomen.

Ze geeft inzicht in onderwerpen en feiten zoals achtergrondstraling, millisievert, de desastreuse gevolgen van een grootschalige evacuatie, cultuurverschillen (in Japan is hiërarchie en respect voor je leidinggevende heel belangrijk) en, het belangrijkst, de schade die angst voor straling aanricht. Of het Groene Kruis de trammelant heeft gekregen waar ze misschien op hoopte, is de vraag. Wat we wel hebben is een boeiend en verhelderend verslag over de humane gevolgen van de ramp en de slopende angst voor straling.