Recensie:

Je realiseert het je natuurlijk niet wanneer de tandarts een Röntgenfoto van je gebit maakt, maar het feit dat je die activiteit veilig kunt ondergaan is onder meer te danken aan het werk van Louis Harold (Hal) Gray. Het is dezelfde Gray als die van het symbool Gy, de SI-eenheid van hoeveelheid geabsorbeerde ioniserende straling. Onlangs verscheen in de serie ‘Springer Biographies’: Louis Harold Gray – a Founding Father of Radiobiology. Hal Gray is de grondlegger van de radiobiologie. Hij was een van de eersten die de effecten van radioactieve straling op levende wezens onderzocht en geldt als de stichter van de radiobiologie. Hij werkte onder meer aan een eenheid voor geabsorbeerde stralingsdosis die later naar hem vernoemd werd. In de uitgebreide biografie gaat Sinclair Wynchank in op het leven en werken van Hal, zoals Louis Harold wordt genoemd. Gray werd in 1905 geboren in Zuid-Londen. Hij was enig kind en blonk al snel uit op school. Op advies van zijn middelbare school lieten zijn ouders hem een test doen om hem in staat te stellen te kunnen studeren wat anders door gebrek aan financiële middelen niet mogelijk geweest zou zijn. Dit resulteerde in zijn scholing van 1924-1927 aan het Trinity College Cambridge (Senior Scholar), waar hij zijn universitaire graad in natuurkunde behaalde. Zijn werk bij Cavendish Labs, Cambridge leidde tot zijn promotie in 1930. Wynchank gaat uitgebreid in op het persoonlijke leven van Hal en op zijn wetenschappelijk carrière. Het boek leest daardoor makkelijk weg, anekdotes worden afgewisseld met serieuze onderwerpen. Zo leer je Hal ook kennen als iemand met een onbevangen houding in nieuwe situaties die soms leidden tot wonderlijke voorvallen zoals tijdens een wandeltocht in Zuid-Duitsland toen hij een oude boerin wilde helpen met het tillen van een takkenbos (zijn Duits was niet best en hij zag er nogal ‘buitenlands’ uit). De oude vrouw zette het op een lopen, omdat ze dacht beroofd te worden. Gray was bekend met de gevolgen van neutronentherapie die voor de oorlog in de VS (Californië) behoorlijk wat schade had berokkend. Voor hem stond voorop dat eerst het radiobiologisch werk moest zijn afgerond, voordat patiënten onderworpen konden worden aan bestraling. Het kostte hem zelfs zijn baan bij het Radiotherapeutic Research Unit, omdat zijn baas de nieuwe cyclotron wilde inzetten voor bestralingen en aansluitend radiobiologische observaties wilde doen. Het beschermen van patiëntenbelangen stond voor Gray voorop. In Grays eerste publicatie uit 1929 staat de methode van berekenen van de doses Röntgenstraling om iemand te bestralen; de cavity ionisation principle. Het was een baanbrekende methode, die het mogelijk maakte om een Röntgenfoto te nemen en om te bepalen wat de doses was geweest en die later bekend werd onder de Bragg-Gray vergelijking (1936) voor de meetmethode voor de absorptie van gammastraling door materialen. A Founding Father of Radiobiology geeft veel leesbare en interessante informatie over zowel Gray als de geschiedenis van de radiobiologie. Het vertelt het verhaal van Gray als kind, zijn sociale en werkzame leven, zijn reizen en zijn overlijden in 1965 aan de gevolgen van een beroerte. In de appendix gaat de schrijver in korte teksten nog dieper in op onder meer: radiobiologie, radiotherapie en ionisatie en geeft adviezen aan hen die nog meer over het onderwerp willen lezen.