Filmrecensie:

De documentaire “Nuclear Now” verschijnt precies tien jaar na de première van een andere pro-nucleaire film: Pandora’s Promise van (achter)naamgenoot Robert Stone. Bij Robert Stones film lag de nadruk op voortschrijdend inzicht, op de realisatie dat environmentalists als vanzelfsprekend antinucleair waren, maar nu door de klimaatverandering gedwongen waren in te zien dat we het niet met zon en wind alleen gaan redden. Oliver Stones nieuwe film is niet zozeer een vervolg op Pandora’s Promise, maar meer een reactie op An Inconvenient Truth van Al Gore uit 2006.

Fossiel financiert de milieubeweging

Oliver Stone heeft de film samen met Joshua Goldstein geschreven en de film is ook in grote lijnen gebaseerd op het boek “A Bright Future, how some countries have solved climate change and the rest can follow” van Joshua Goldstein en Staffan A. Qvist. In het eerste deel van de film laat Stone vooral zien waar de angst en weerstand voor kernenergie vandaan komen. De bom op Hiroshima, de ongelukken bij Three Mile Island, Tsjernobyl en Fukushima en de daaropvolgende mediahype tegen nucleair zorgden voor een vertekend beeld van kernenergie bij het grote publiek. Maar ook de lange arm van de fossiele industrie heeft bijgedragen aan het huidige beeld van nucleair. Terwijl landen als Frankrijk, Zweden, Canada maar ook de VS na de oorlog “Atoms for Peace” omarmen en groot inzetten op nucleair, houden de grote producenten van fossiele producten zoals BP, Esso en Shell hun hart vast. Ze zien in de CO2-vrije kernenergie een bedreiging voor hun marktaandeel. Ze maken gebruik van de ontluikende angst voor kernrampen en financieren de antinucleaire milieubeweging. Daar komt bij dat na de oorlog de Atomic Energy Commission (AEC), en later de Nuclear Regulatory Commission (NRC), steeds strengere veiligheidsmaatregelen opstelden om zowel burgers als nucleaire werkers te beschermen. Deze inspanningen resulteerden in het ALARA (As Low As Reasonably Achievable) protocol, dat werd aangenomen als de standaard voor nucleaire veiligheid. Prima om veiligheid voorop te stellen. De nucleaire sector zou de laatste zijn om dat te ontkennen. Maar ALARA in combinatie met het Linear No Threshold-principe (LNT) kent op papier geen limiet. Stone laat zien dat door de focus te blijven leggen op steeds stingentere en duurdere maatregelen om ongevaarlijke stralingsniveaus te verlagen, we zijn vergeten om op het échte gevaar te letten: fossiele brandstoffen. Met klimaatverandering als gevolg.

5 miljoen doden per jaar door luchtvervuiling

De antinucleaire lobby wordt zo sterk dat in sommige landen kerncentrales die praktisch klaar waren om in gebruik genomen te worden, worden gesloopt of een herbestemming krijgen als kolencentrale. Plannen voor nieuwbouw gaan na het ongeluk bij Tsjernobyl, ook in Nederland, in de ijskast. Is de angst terecht? De imprint door de media is zo groot dat onafhankelijke rapporten van onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie en UNSCEAR over de gevolgen van Tsjernobyl en Fukushima niet kunnen overtuigen. Duitsland besluit na Fukushima zelfs om helemaal te stoppen met kernenergie. ‘We zijn niet bang voor het gevaar maar voor het onbekende’ laat Stone in zijn film zien aan de hand van concrete voorbeelden en officiële cijfers. Kwamen er bij Tsjernobyl enkele tientallen mensen om, in Fukushima is de dood van één persoon officieel

toegeschreven aan het ongeluk. Dat staat in schril contrast met de desastreuze gevolgen door het gebruik van fossiele brandstoffen. Jaarlijks komen er wereldwijd 5 miljoen mensen om door luchtvervuiling. Dit getal werd gepubliceerd aan de vooravond van de klimaattop COP28 in Dubai. Gemakshalve worden rampen met waterkracht, waar soms tienduizenden mensen omkomen, weggemoffeld. In augustus 1975 stortten de Banqiao-dam en 61 andere dammen in Henan (China) in. Het dodental liep op tot meer dan 200.000 mensen.

Aandeel wind en zon groeit, de energiebehoefte groeit sneller

Tegenstanders van kernenergie zijn als gevolg van de intensieve antilobby zo hardnekkig in hun overtuiging blijven hangen dat ze niet meer inzien dat ze met het afwijzen van kernenergie zelf hebben bijgedragen aan de versnelling van de klimaatverandering. In Duitsland zetten ze liever bruinkool in dan dat ze CO2-vrije kerncentrales in bedrijf houden. Stone laat zien dat wind- en zonne-energie nog geen substantiële bijdrage leveren aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Het aandeel groeit wel, maar de energiebehoefte wereldwijd groeit mee. Een miljard mensen is rijk en heeft de energie tot zijn beschikking die het nodig heeft. 6 miljard mensen willen ditzelfde niveau bereiken en nog eens bijna 1 miljard heeft nog helemaal geen toegang tot energie, maar wil dat natuurlijk ook. Kijk naar landen die het wel gelukt is de CO2-uitstoot echt terug te dringen. Wat hebben ze daarvoor gedaan? Kernenergie. De oplossing is er en veel landen bouwen nieuwe kerncentrales of overwegen de stap te nemen. Alle energiebronnen leveren afval op. Kernenergie ook. Maar de nucleaire sector is de enige van allemaal die zorgt voor veilige opslag. Al het kernafval van alle kerncentrales in de VS in de afgelopen 60 jaar past in een Walmart-supermarkt.

Volop gaan bouwen

In de paneldiscussie die volgde op de vertoning van de film wijzen alle neuzen dezelfde kant op. Zon en wind zijn prima, maar als de zon niet schijnt of de wind niet waait, heb je back-up nodig, CO2-vrije basislast om de uitval van productie op te vangen. Panellid Marco Visscher, de schrijver van Waarom we niet bang hoeven te zijn voor kernenergie, is de enige die een punt van kritiek heeft. Volgens hem is het onnodig om te wachten met de inzet van kernenergie op innovatieve reactorontwerpen zoals Small Modulair Reactors. Er liggen kant-en-klare  ontwerpen gereed om uit te rollen die bewezen veilig en effectief zijn. We zullen alle zeilen bij moeten zetten om de opwarming van de aarde te stoppen en dat betekent vol inzetten op nucleair. Ook het andere panellid Ad Louter, CEO van Urenco Nederland benadrukt dat toenemende netcongestie (Momenten waarop de elektriciteitsnetten te maken hebben met een vraag of aanbod van elektriciteit die groter is dan de transportcapaciteit van het net) en de behoefte aan een betrouwbare base-load vragen om de inzet van kernenergie. Oliver Stone heeft met zijn film laten zien dat kennis en wetenschap het tegengif zijn voor de angst en vooroordelen en dat de oplossing voor de klimaatcrisis binnen handbereik is. Ons menselijk vernuft kan ons redden. “Necessity is the mother of invention”, aldus de regisseur. De film “Nuclear Now” was in verschillende bioscopen te zien. Pandora’s Promise is online bij onder meer Vimeo te zien (Zie de recensie elders op deze website).

Drie Oscars

Op 17 maart 2024 was de première van Oliver Stones “Nuclear Now”, die drie Oscars won, in theater Tuschinsky in Amsterdam. De regisseur won eerder Oscars met films als “Platoon”, “JFK” en “Snowden”. In zijn nieuwste documentaire breekt hij een lans voor de grootschalige inzet van kernenergie als oplossing voor de desastreuse klimaatverandering ten gevolge van het gebruik van fossiele brandstoffen.