Recensie:

Alweer zes jaar geleden verscheen het boek Climate Gamble waarin de Finse Janne Korhonen en Rauli Partanen op zoek gingen naar de feiten rondom het gepolariseerde klimaat- en energiedebat. Onlangs verscheen hun tweede boek: The Dark Horse, waarin de schrijvers pleiten voor de inzet van beproefde en veilige Pressurized Water Reactors (PWR). Het gaat niet goed met het terugdringen van de klimaatverandering en alle zeilen moeten worden bijgezet. Open kaart spelen en het loslaten van oude dogma’s over wat wel of niet ‘groen’ is, is een voorwaarde. De titel The Dark Horse staat voor kernenergie en is Engels idioom voor een onverwachte kanshebber, in dit geval om een bijdrage te leveren aan het terugdringen van CO2-emissies om de klimaatverandering een halt toe te roepen. Klimaatwetenschappers beschouwen klimaatverandering als een van de grootste bedreigingen voor de toekomst van de mensheid. Als er niets aan wordt gedaan, kan een op hol geslagen klimaatverandering niet alleen veel van onze huidige ecosystemen vernietigen, maar ook een ravage aanrichten in de menselijke samenlevingen.

Verzet van klimaatactivisten

In het voorwoord schrijft de Britse milieuactivist en coauteur van het Ecomodernistisch Manifest Mark Lynas: “Het is voor mij een blijvend mysterie waarom de meesten die volhouden dat klimaatverandering een existentiële crisis is, zich toch blijven verzetten tegen wat misschien wel de meest voor de hand liggende en schaalbare oplossing is voor de klimaatnoodsituatie: kernenergie.” Lynas verwijst in dat verband naar activist en schrijfster Naomi Klein die in 2014 haar vierde boek This Changes Everything: Capitalism vs. the Climate publiceerde. Hierin stelt ze dat het neoliberale vrijemarktdenken serieuze hervormingen met betrekking tot het klimaat en het milieu blokkeert. Lynas: “Het klimaat verandert alles aldus Klein, behalve het langdurige verzet van klimaatactivisten tegen kernenergie; de veel gedemoniseerde maar ongelooflijk veelbelovende vorm van koolstofvrije energie.” Klein heeft natuurlijk ook gelijk; een veranderend klimaat verandert alles op aarde. We gaan hard op weg naar twee graden opwarming wat zal leiden tot het volledig afsterven van alle koraal en de Noordpool zal ijsvrij zijn. Boven de twee graden opwarming zullen grote delen van de wereld onbewoonbaar worden.

PWR: bewezen en veilige techniek

Partanen en Korhonen pleiten voor de inzet van reactorontwerpen die er zijn, niet wachten tot geavanceerde ontwerpen over tientallen jaren bedrijfsklaar zijn, maar nu grootschalig inzetten op de uitbreiding van de vloot aan kerncentrales op basis van bewezen en veilige technologie: de Pressurized Water Reactor (PWR). Zij laten zien hoe de PWR, die door Hyman Rickover in 1954 werd bedacht als krachtbron voor de onderzeeër Nautilus en die sindsdien wereldwijd de basis heeft gelegd voor de commerciële nucleaire industrie, een zeer verstandige technische keuze was en nog steeds is. De PWR en aanverwante types zoals de kokend-waterreactor (BWR) en de CANDU-druk-zwaar-waterreactor (PHWR) maken allemaal gebruik van water om de reactor te koelen en om de neutronen te modereren of te vertragen, wat ze geschikt maakt om een beheerste kettingreactie tot stand te brengen. De veiligheid van deze ontwerpen staat buiten kijf. Van de drie ‘grote’ ongelukken, was Tsjernobyl het grootst, maar dat was geen PWR maar een RMBK. Bij de ongelukken in TME (Three Miles Island) en Fukushima zijn geen mensen overleden ten gevolge van stralingsemissies. Nederlandse verslaggevers van het ongeluk die met rode koontjes terugvlogen vanuit Japan kregen een hogere stralingsbelasting door de vlucht dan door ter plaatse verslag te doen. Partanen en Korhonen zijn hard in hun oordeel over de Duitse Energiewende. Het stoppen van de kerncentrales en opstarten van bruinkoolcentrales heeft tot meer CO2-uitstoot geleid dan nodig was geweest. De Duitsers hadden echt vooruitgang geboekt als ze de 700 miljard aan wind en zon hadden gecombineerd met kernenergie en er steen- en bruinkoolcentrales voor hadden gesloten. De stroomkosten zijn er ook nog eens verdrievoudigd. Vergelijk dat eens met de Fransen die voor 75 procent afhankelijk zijn van kernenergie en vijf tot tien keer minder CO2 produceren dan de Duitsers voor hun stroomopwekking.

Drie hoofdonderwerpen

The Dark Horse is in drie hoofdonderwerpen ingedeeld. De realiteit van de klimaatverandering en groeiende vraag naar energie komen in het eerste deel aan bod. We willen er gewoon niet aan, maar het ziet er somber uit als we op dezelfde voet doorgaan. We kunnen windturbines plaatsen op de Noordzee, maar dat is bij lange na nog niet voldoende wat betreft het totale energieverbruik in Nederland, laat staan als je de 1,2 miljard mensen wereldwijd die nu nog geen stroom hebben ook op het net gaat aansluiten. Het tweede deel gaat in op wat kernenergie is en wat het vermag. “Ondanks alle retoriek en de werkelijk veelbelovende vooruitgang op het gebied van hernieuwbare energie, is geen enkele andere daadwerkelijk geteste alternatieve strategie ooit ook maar in de buurt gekomen van de snelheid en de omvang van de decarbonisatie, die geheel toevallig werd bereikt in de landen die in de jaren tachtig kerncentrales bouwden.” Het derde deel gaat dieper in op de rol die energie vervult in een moderne samenleving en de consequenties voor het milieu. “Wat zijn de ethische, economische en sociale implicaties, problemen en mogelijkheden van het al dan niet gebruik maken van kernenergie?”

Een noodzakelijk boek voor iedereen

In hun afsluiting benadrukken de schrijvers geenszins tegen hernieuwbare bronnen zoals wind en zon te zijn, noch tegen energie-efficiëntie of -besparing. Elke bron en inspanning dient zijn doel, maar heeft ook beperkingen. Reden temeer om daar eerlijk over te zijn, ook over de rol die kernenergie kan vervullen. The Dark Horse geeft een op feiten gebaseerd verslag van onze energieproductie en de hachelijke situatie waarin ons milieu zich bevindt. Ervoor te kiezen om niet alles in te zetten wat we aan technische mogelijkheden hebben, zal catastrofale gevolgen hebben. Korhonen en Partanen eindigen met de prikkelende vraag: “Hadden we de ergste gevolgen van de klimaatverandering kunnen vermijden als de mensen in de 20e en 21e eeuw niet zo gekant waren geweest tegen kernenergie?”

Ik kan eindigen door te zeggen dat het een noodzakelijk boek is voor energiedeskundigen en beleidsmakers, maar dan doe ik te veel mensen te kort. Klimaatverandering gaat iedereen aan. We zitten met z’n allen in hetzelfde schuitje.